Merhabalar, bu yazida hayatimda olan son gelismeleri aktarmak istiyorum. Özetle doktorayi bitirip Köln’de bir sirkette Ürün Yöneticisi (Product Manager) olarak calismaya basladim. Doktora bir kisinin ulasabilecegi en yüksek ve son akademik seviye oldugundan benim icin anlami büyüktü. Bunu Albert Einstein, Schrödinger, Karl Marx, Max Planck gibi önemli isimlerin yetistigi Berlin Humboldt Universitesinde bitirmekse ayri bir onurdu.
Peki gecitigmiz 1.5 senede neler yasandi?
Icerik
Tez yazimi ve mezuniyet süreci
Genel olarak yazmak hicbir zaman en güclü özelliklerimden biri olmadi. Ama tez yazimi normal kompozisyondan daha farkli bir yapiya sahip oldugu icin 3 yilda yaptigim deneyleri neden yaptigimi, hangi metotlari kullandigimi calismamin gelecegini vs. anlattigim tezimi yazmayi 3 ay gibi bir süre icerisinde 2021 Mart ayinda bitirdim. Tabii ki sadece olay yazmayi bitirmekle bitmiyor. Kendi danismanimin tezimi okuyup düzeltmeler yapmasi gerekiyor. Bu sürec, gerektigi kadar hizli cevap alamadigimdan benim icin agir isledi. 2-3 ay gibi bir sürede verilen düzeltmeleri hallettim. Mayis sonu artik resmi olarak savunma basvurusu yapmaya basladim. Bunun icin diger yardimci danismanimin onayini almam gerekiyordu. Bu sürec ekstra yavas gecti. 1 ay 1 imza icin bekledim sadece. Bu süre icinde tez savunmam icin 5 kisiden olusan tez komitesini bulmam gerekiyordu. Cok sevdigim bir profesörün (ismi X olsun) yardimi sayesinde bu konuyu hallettim. Resmi olarak haziran sonunda tezimi bastirip okula gönderdim ve resmi süreci baslattik. Hakemlerin tezimi okuyup karar vermeleri icin Agustos sonuna kadar zamanlari vardi. Iclerinden 1 tanesi maalesef bu 2 aylik son teslim tarihine uymadi. Attigimiz (ben, okul, profesör) hatirlatma maillerine ragmen kendisi Aralik sonuna kadar uzatti bu süreci. Bu süre benim icin ekstra stresliydi cünkü vizemin süresi doluyordu. Bunu söyledikten sonra ancak Aralikta dönüs yapti. Bütün bu sürecte kendi danismanimdan neredeyse hic yardim almadim. Pek takmadi bu durumu. Yani profesör X bütün bu sürece daha dahildi. Aralik basinda tezimin kabul edildigini ögrendikten sonra 1 ay icinde tez savunmami ayarlamam gerekiyordu. Hocalarin zamani cok dar oldugundan kisa sürede tez savunmasi toplantisi hazirlamak cok zor bir seydi ama bu konuda da Profesör X bana cok yardimci oldu. 2 hafta icinde tarih belirlendi ve 17 Aralikta komite karsisina ciktim. Sürec COVID den ötürü onlinedi. Yarim saatlik bi sunum yaptiktan sonra 30-40dklik bir soru-cevap kismi oldu. Bu asamada yalnizca kendi alanimdan degil genel olarak her alandan sorular geldi. Ama yogunluk tabii ki kendi arastirma konumla alakaliydi. Tabii bütün savunma halka acikti. Sorularin hemen hemen hepsine cevap verdim. Komitenin 15 dakika karar verme süresi vardi bu süre sonunda tekrar odaya girip, gectigimi notumla beraber söylediler. Cogu okulda not sistemi latinceden alinmadir. Humboldt Universitesi en yüksek not olan Summa cum laude’yi prensip geregi neredeyse kimseye vermiyor. Bana ondan sonraki en yüksek not olan Magna cum laude yi verdiler. Savumayi gectikten sonra 1 ay icinde tezimi bastirip kütüphaneye teslim ettim ve 2022 Ocak ayinda resmi olarak doktorami bitirip Dr. ünvanini kazandim. (yaaayy!!)
Makale yazimi ve yayinlanmasi
Bir taraftan tezi yazarken diger taraftan doktora konumun bir kismini dahil ettigimiz bir makale üzerinde Hollanda Radbound Universitesindeki ortaklarimizla beraber calisiyordum. Grubumuzun CRISPR kullanarak yaptigi fareyi kullanarak genin fonksiyonunu fizyolojik önemini arastiriyorduk. Burada zor kisim ilk etapta yaptigimiz genetigi degistirilmis fareyi elde etmekti. Berlin tarafinin temel görevi buydu. Hollanda tarafiysa bu fareyi kullanarak downstream deneyleri yaptilar. Güzel bir is birligi oldu. Makaleyi yazdik ve 2021 Kasim ayi gibi dergiye gönderdik. Bu sürece asina degilseniz eger kisaca aciklayayim. Dergiler derginin impact factor üne göre yüzlerce makale aliyorlar. Bu makaleler alaninda uzman diger bilim insanlarina gönderilir (peer-review kavrami burdan gelir). Hakemler calismanin kalitesine göre karar verirler . Biz 4.3 impact factor ü olan Scientific Reports a gönderdik. Genelde iyi dergiler direkt kabul etmez düzeltme isterler, kötüyse direkt red ederler. Bizden de düzeltme istediler. Tabii bu cevabin gelmesi 1 ayi buldu. Hemen istenilen ekstra deneyleri yapmaya basladim diger taraftan da kendi deneylerim ve tezimle ugrasiyorum. 1.5 ay gibi bir sürede istenilen deneyleri yaptik, makaleyi de güncelledik ve tekrar gönderdik. Bu kez kabul oldu. Ve yayinlandi. Okumak isterseniz linki buraya birakiyorum 🙂
Is arama süreci
Benimde icinde bulundugum bircok doktora ögrencisinin yaptigi en büyük hata doktora konunuzu hayatimizin merkezine koymak ve baska bir seye odaklanmamak. Eger sirketlerde lab harici pozisyonlarda calismak istiyorsaniz kimse kac makale yayinladiginizla vs ilgilenmiyor. Cogu zaman calistiginiz konuyla bile ilgilenmiyorlar. Gelistirmeniz gereken yetenekler daha baska. Maalesef bunlari bana söyleyen biri olmadi. Bu konuyla ilgili detayli bir yazi yazacagim. Benim yaptigim hatalari baskalarinin yapmasini istemem zaten sitemin bütün amaci bu. :)) Benim durumumda ki sorun tezimdeki belirsizlikti… Cogu is pozisyonu hemen baslayabilecek eleman aradiklari icin benim tezimdeki belirsizlik aktif olarak is aramama engel oluyordu. Ama bos durmaktansa bu sitede size anlattigim metotlari kullnarak kendi CV mi ve motivasyon mektubumu yazdim. Bu zamana kadar bir cok kez CV hazirlasam da Bu kisim biraz zordu. CV ve motivasyon mektubu benim icin hicbir zaman tek seferlik bir yazayim da ciksin aradan olmadi. Canli bir organizma gibi sürekli evrimlesti. Eylül gibi hocalardan tezimin cevabini beklerken bos durmamak icin bu sürede bunlarla ugrastim. En basta daha cok grafik ve tasarimi güzel olan bir kalip hazirladim ama sonradan bundan vazgectim. Cünkü bazi sirketler ATS (applicant tracking system) denen bir sistem kullaniyor. Bu yazilim cv hizlica CVnizdeki kisimlari tariyor. eger is tanimiyla uygunsa ayiriyor degilse direkt reddediyor. Tasarimi iyi olan CVim bu yazilima uygun degildi. Cünkü bu yazilim resimleri logolar vs okumuyor. O yüzden back to basics diyip klasik bir CV hazirlamaya karar verdim. Doktora süreci boyunca akademide kalmak istemedigimi fark ettigim icin hedefim sirketlerde calismakti. (sirketlere girmek akademiye göre cok cok cok daha zor ama gerek maddi gerek kariyer avantaji olarak daha iyi. zaten bu yüzden zor 🙂 ). Temel olarak 3-4 tane farkli CV ve motivasyon mektubu kalibi hazirladim. Basvurdugum her sirket icin bu dökümanlari o sirkete ve pozisyona göre özellestirip gönderdim. Örnek vermek gerekirse bazi pozisyonlar iletisim yetenegini ön plana cikarirken bazilari daha teknik özellikler istiyorlar bende ona göre hazirladigim kaliplari kullandim.
Ilgi alanimin degismesi ve gönüllü staj süreci
Doktora boyunca next generation sequencing teknolojilerine ilgim oldugu icin bu konularda kendimi gelistirmeye basladim. Sürec olarak bu Ocak 2021de basliyor. Yani tezimi hocama kontrol etmesi icin gönderdikten sonra, makale icin deneylerin yaparken bos zamanimda bu konularda calistim.
En temelden BASH ve R proglamlama dillerini en temel düzeyde ögrenip bioinformatik alaninda bulk-RNA-seq analizlerini yapacak sekilde gelistirdim kendimi. Bir taraftan da Berlinde bu konuda calisan hocalara mail atip lablarina gönüllü olarak katilmak istedigimi ve bu teknikler konusunda tecrübe kazanmak istedigimi söyleyen mailler attim. Tabii ki olumlu yanit almadim.
Bu sürec boyunca kimse yardimci olmadigi icin bulabildigim her kaynaktan faydalandim. Yer yer günde 12 saatten fazla bilgisayar basinda kaldigim oldu. Neredeyse 6-7 ay bu sekilde gitti. Biyoinformatik konusunda belirli bir seviyeye geldim. Ama isin lab tarafini da ögrenmek istiyordum. Yine maillesmeler basladi. Doktora ögrencisi olup lab deneylerinde tecrübeli oldugum icin bu konuda yer bulmam zor olmadi. Sonucta bedavaya calisan tecrübeli birini kim istemez.
Neyse burada birkac haftada biyoinformatik analizlerini yaptigim konunun deneysel kisminida ögrenmis oldum.
Is mülakatlari
Is basvurulari aylari alabilen bir sürec. Genelde 3 veya daha fazla asamadan olusuyor. Genelde basvuru ilgi cektiyse 1-2 haftada geri dönüyorlar. Ilk basvurularimdan 1.5 ay sonra geri dönüs almaya basladim. Mülakat tipleri de birbirinden farkli belki ilerde bunun icinde yazi hazirlarim ama ilk 2-3 mülakatimda gercekten cok cok heyecanliydim. Mülakat tecrübeesi kesinlikle sahip olmaniz gereken bir sey. Bunun maalesef pratik yapmaktan baska bir caresi yok. Geri dönüs yapan firmalardan biri benim ilgi alanim olan konuda calistiklari icin ilgimi cekti. Ilk mülakat online olarak yapildi. Bu genel olarak kisa süreli olan bir asama. Ikinci adimda benden sirketin calistigi konuyla alakali bir sunum yapmam istendi. Ücüncü asamadaysa Kölnde sirkete davet edildim. Burada 5 farkli departmanin müdürleri önünde benzer ama daha detayli bir sunum yaptim. 1 hafta sonra ise kabul edildigimi söylemek icin aradilar. Farkli pozisyonlarda mülakat tipleri de farkli oluyormus bunuda bu sürecte ögrendim 🙂 Benim yasadiklarimi yasamamaniz icin ilerde bu sürecle ilgili bir yazi hazirlamayi da düsünüyorum.
Sonuc olarak sirkette Product Manager olarak calismaya basladim.
Berlin'den Köln'e yolculuk
Is basvurumun sonuclanmasinda sonra tatli bir stressle Berlindeki evi bosaltip Kölnde kalacak yer bulmam gerekiyordu. Zaten Berlinde kaldigim yere kiraci bulmak 15 dakikami aldi. Talebi siz hayal edin. Almanyada ev bulmak cok zor bir sürec. Ama Berlinde kaldigim sirketin Kölnde de yerleri varmis. Sansima son kalan yeri benim icin rezerve ettiler ve 2 gün gibi bir sürede tasindim.